Vaginale prolaps bij alpaca's

Een vaginale prolaps (verzakking) is het geheel of gedeeltelijk naar buiten komen van de schedewand. Het treedt met name op gedurende de laatste weken (soms zelfs laatste maanden) van de dracht. Door het zwaarder worden van de baarmoeder kan de schedewand naar buiten gedrukt worden. Door de zwelling en de druk gaat de merrie extra staan persen waardoor de uitpuiling groter wordt. In deze uitpuiling kunnen darmen, blaas of een gedeelte van de baarmoeder terecht komen.

Oorzaak prolaps

Bij schapen en runderen worden meerdere oorzaken genoemd, zoals:

- te slappe vaginawand

- slappe ophangbanden na voorgaande zware geboorten

- te veel druk in de bekken door het gewicht van de baarmoeder

- erfelijkheid.

Erfelijkheid is bij alpaca's nog niet geheel bewezen maar wel aannemelijk. Wanneer een merrie een dergelijk prolaps laat zien voor de geboorte mag je ervan uitgaan dat de volgende jaren hetzelfde probleem terug komt.

Slap weefsel kan ook veroorzaakt worden door een verkeerde verhouding aan bepaalde mineralen in het lichaam. Een goede mineralen huishouding,  met name calcium en fosfor, tijdens de dracht is van groot belang.

Behandeling prolaps

Bij een kleine vaginale prolaps kan men een T vormig plastic lepel inbrengen. Normaal gesproken wordt deze vast gezet aan de wol. Indien de dieren reeds zijn geschoren biedt een tuigje een uitkomst. Deze lepels zijn echter ontwikkeld voor schapen en niet voor alpaca's. Vaak zal je dan ook zien dat bij een alpaca de prolaps nog steeds boven of onder de lepel naar buiten komt.

Het voordeel van zo'n lepel is dat het veulen de lepel tijdens de geboorte naar buiten drukt. Mooier is om de lepel vlak voor de geboorte te verwijderen.

Een prolaps waarbij ook de baarmoedermond naar buiten wordt gedrukt is het verstandig dit terug naar binnen te drukken om beschadiging en uitdroging te voorkomen. De dierenarts moet dan een schedebandje (Bühner hechting) in de vulva aanleggen om een nieuwe prolaps te voorkomen.

Het nadeel is dat er op deze manier geen geboorte kan plaats vinden. Dus is het zaak de merrie goed in de gaten te houden om op tijd het schedebandje los te maken. Niet geheel verwijderen omdat de kans groot is dat zo'n merrie vlak na de geboorte een baarmoeder prolaps kan krijgen. Om dit te voorkomen kan je direct na de geboorte van het veulen oxitocine spuiten waardoor de baarmoederwand inkrimpt en daardoor weer steviger wordt. Mocht de merrie toch blijven persen dan kan het bandje opnieuw aangetrokken worden nadat de placenta eraf is gekomen.

Preventie

Het ontstaan van een prolaps is moeilijk te voorspellen, het voorkomen evenmin. Een goede mineralen huishouding is van belang, maar niet elk dier zal de voedingsstoffen op dezelfde manier in het lichaam opnemen. Een tekort is verkeerd, maar een overdaad aan mineralen is ook schadelijk.

Als we ervan uit mogen gaan dat een slappe schedewand erfelijk is (bij alpaca's niet bewezen) dan is het niet verstandig met deze dieren verder te fokken. Ook al is het niet erfelijk, dan kan de verzakking ieder jaar en in ernstiger mate terug komen. Indien je toch wilt fokken met deze merrie dan is het te overwegen om embryo transplantatie toe te passen zodat de merrie zelf niet meer drachtig hoeft te zijn en dezelfde problemen het volgend jaar voorkomen kunnen worden.